De Jaap Edenbaan is nog zeker twee weken langer dicht. Ik las het vanmiddag op de site van Het Parool. Er is een probleem met de koelinstallatie. Schaatsers kunnen met hun Jaap Eden-abonnement naar ijsbanen in de regio. Naar Utrecht, Hoorn of Haarlem.
In Raalte woonde ik in tot mijn achttiende op steenworp afstand van de schaatsbaan. Daar had je geen koelinstallatie. De vorst moest haar werk doen, net zo lang tot het ijs dik genoeg was om erop te schaatsen. Dan was het een week ravotten, om vervolgens weer twee jaar op nieuw ijs te wachten.
Ik heb goede herinneringen overgehouden aan de schaatsbaan in Raalte. Én een litteken. In een onbewaakt moment, toen mijn vader even een rondje ging doen, kukelde ik op het middenterrein pardoes voorover. Zo met m’n kin op de stalen buis van onze slee. Het plastic afdek-dopje ontbrak, waardoor de buis zich als appelboor in mijn kin plantte. Gelukkig was de warme chocomelk voor 50 guldencent nooit ver weg.
De ijsbaan in Raalte heeft geen naam. Ondanks het feit dat Raalte geboortegrond is van Jan ‘ de Japanner uit Salland’ Smeekens, heet de ijsbaan in Raalte gewoon IJsbaan Raalte. In Amsterdam niet. Daar heet de ijsbaan Jaap Edenbaan. Het is een begrip. Zelfs voor mij, als brokkenpiloot op ijzers die nooit schaatst.
De Jaap Edenbaan heet in de volksmond ‘De Jaap Eden’. (Als iemand zegt: “Gisteravond lekker geschaatst.”. Dan vraag ik: “Ah, op de Jaap Eden?”) Wat dat betreft had Het Parool het woord ‘baan’ best weg kunnen laten. Jaap Eden nog zeker twee weken langer dicht. Iedereen had begrepen dat de schaatsbaan voorlopig nog niet open gaat.
Ooit, rond 1900, voor zijn carrière als naamgever van een schaatsbaan en het bijbehorende abonnement, was Jaap Eden een gevierd sportman. Tot vandaag wist ik niets van dat bestaan af.
Jaap Eden was schaatser wielrenner, bandyspeler (een balsport op ijs) én voetballer. Eind negentiende eeuw, in zijn tienerjaren, voetbalde hij bij HFC Haarlem. Door zijn sterke conditie viel hij op bij schaatsicoon Klaas Pander, die hem uiteindelijk de schaatsen onder bond. Jaap Eden was toen vijftien. Vier jaar later, in 1893, behaalde hij zijn eerste wereldtitel op ijzers. In 1896 werd hij opnieuw wereldkampioen. Op zoek naar een nieuwe uitdaging én meer poen stapte hij over naar de wielersport. Daar ging hij vrolijk verder.
Als wielrenner werd hij meermaals Nederlands kampioen op de weg en veroverde hij de tweede plaats op het WK Sprint. In 1896 reed hij als wielrenner een wereldrecord op de 1000 meter met staande start. Door alle roem ging het later bergafwaarts met hem. Jaap Eden werd 51 jaar. Op zijn Wikipedia-pagina las ik zelfs dat nabestaanden medailles en bekers moesten verkopen om zijn begrafenis te bekostigen. Hij had al zijn prijzengeld er doorheen gejaagd met een stormachtig leven in Parijs.
Min of meer bij toeval, ik weet niet waarom, werd ik vanmiddag ineens nieuwsgierig naar de persoon Jaap Eden. En nu weet ik dus alles over hem. Gelukkig maar, want voor hetzelfde geld was het nooit gebeurd. Dan was Jaap Eden voor mij altijd die schaatsbaan in Amsterdam-oost gebleven. Ik sluit niet uit dat ik het ook zo had doorverteld. “Jaap Eden, zeg je? Dat was een legendarische schaatsbaan uit papa’s tijd.”
Na de dood van Cruyff is het ‘Johan Cruijff Stadion’ genoemd als nieuwe naam voor de Amsterdam ArenA. Ik zou het niet erg vinden als het daar nooit van komt. Doe mij maar een standbeeld met een mooi verhaal.