Vijf jaar geleden brak singer-songwriter, dichter en theatermaker Johanneke ter Stege (Enschede, 1990) los uit haar vertrouwde omgeving. Ze verhuisde naar Deventer. Als jongste stadsdichter ooit leerde ze de Koekstad snel kennen. Afgelopen november debuteerde ze in theater Bouwkunde met haar voorstelling Muntjes duiken tussen haaien. ‘De stad is me gunstig gezind.’
‘Ik wilde iets anders, doen waar ik zin in had. Toen ik me na de Popacademie in Enschede aansloot bij productiehuis De Nieuwe Oost, verhuisde ik naar Deventer. Het leek me handig om een beetje in de buurt te wonen, bovendien is een leven lang op één plek wonen niets voor mij. Deventer kende ik nog van de dagjes shoppen met mijn moeder als tiener. De roots van mijn opa liggen hier. De stad heeft iets vakantie-achtigs. Dat voelde ik toen en dat voel ik nog steeds. Een sleepy town in vergelijking met Enschede? Ach, Deventer is geen studentenstad en daarmee mis je reuring. Aan de andere kant: ik raak snel overprikkeld. Ik beleef genoeg en vind het fijn om een rustpunt te hebben.
‘Wonen aan de rivier, daar keek ik het meest naar uit. Stromend water fascineert me. Waarom? Ehm… Ken je dat liedje van Joni Mitchell?’ Johanneke zingt: ‘I wish I had a river, I could skate away on, I wish I had a river so long, I would teach my feet to fly.’ Daarna: ‘Een rivier geeft je de mogelijkheid om aan te meren maar ook om weer weg te varen. Het heeft iets poëtisch, iets mystieks. Water reinigt de stad. Het is alsof ik mijn eigen blokkades hier kan meegeven aan de rivier. Ik kan het niet goed onder woorden brengen. Het is met name die oerkracht die me zo aanspreekt.
Verhalen uit de Koekstad in je inbox? Meld je aan voor mijn nieuwsbrief.
‘Ik weet nog dat ik vlak na mijn verhuizing dacht: “Maar mag ik hier dan deel van uitmaken? Wat bijzonder!” Inmiddels voelt Deventer als thuis. Een tip voor wie snel wil integreren: word stadsdichter. Ha-ha! In woonde hier net een half jaar toen ze me vroegen. Die twee jaar hebben me veel gebracht. Ik kwam op allerlei plekken en ontmoette veel mensen. Mijn wereld verbreedde en mijn teksten gingen niet langer uitsluitend over de liefde en de dood. Alles kwam in een stroomversnelling. Het grappige is dat ik als stadsdichter regelmatig benaderd werd door instanties van wie ik het bestaan niet wist. Zo kreeg ik op een dag een mail over de afronding van het project Ruimte voor de rivier. Bij de opening droeg ik een gedicht voor.
Een fragment uit De IJssel:
‘Oh zij, reislustig tranendal,
eeuwen voor ons overleefd,
talloze malen bezien en bezongen;
een jaar is voor haar
een vluchtige droom.’
‘Mijn nieuwe voorstelling Muntjes duiken tussen haaien gaat over uit jezelf breken. Over dat wat je kent verlaten, om elders nieuwe inzichten op te doen. Als je daarna terugkeert lijkt het net alsof de omgeving is veranderd, terwijl jíj́ het bent die is veranderd. In 2017 en 2018 reisde ik twee keer naar Japan, omdat ik meer met mezelf en mijn familiegeschiedenis in contact wilde komen. Ik was overwerkt en wilde loskomen van een stukgelopen relatie. Nota bene in de stad van de bom, Hiroshima, in het land waar mijn opa vocht in Jappenkampen, ontmoette ik een leuke jongen. Het werd een symbolische reis.
‘Eenmaal terug in Deventer had ik weer vrede met mezelf. Ik genoot weer van mijn huis en kon eindelijk weer ademen. Het snorkelen in de Oostzee had me goed gedaan. Voor jou geldt eigenlijk hetzelfde: jij groeide hier in de buurt op, woonde tien jaar in Amsterdam en bent nu terug in Overijssel. Je kijkt inmiddels met andere ogen. Volgens mij is dat wat het leven is: jezelf steeds in een andere context plaatsen. Je gaat vanzelf meer zien.
‘Ik geloof dat al onze verlangens latent aanwezig zijn. Ze zitten in ons. De laatste jaren probeer ik een context te creëren waarbinnen ik mijn verlangens vrij kan laten stromen én verwezenlijken. De vraag is: gun je het jezelf om ergens te komen zonder verwachtingen te hebben van wat het moet worden?’ Vouwt haar handen open: ‘Vrij zijn is één, maar dat beschermen met alles wat je in je hebt… Ik wil iets van mezelf goed kunnen vinden zonder dat ik me iets aantrek van wat anderen ervan vinden. Ik kan helemaal in de wolken zijn als ik een liedje schrijf, maar zodra ik het deel kan de twijfel alsnog toeslaan. Vertrouwen op je eigen oordeel is soms lastig als je open in het leven staat en veel wilt leren.
‘Door te verhuizen naar Deventer vond ik mezelf opnieuw uit. Ik ben hier blanco begonnen. In Enschede had ik mijn plek en mijn mensen. Bovendien kom ik uit een hecht gezin. Allemaal fantastisch, maar zo’n hechte omgeving beperkt je ook. Hier ontmoette ik mensen die ik nog niet kende. En zij kenden mij niet. Ik leerde de Monkeyjam kennen, het muzikantencollectief van de Colored Monkeys, belandde via De Nieuwe Oost op podia binnen en buiten Overijssel en door het stadsdichterschap leerde ik veel nieuwe mensen kennen. De stad is me gunstig gezind.’
__
Johanneke was van 2015 tot 2017 Deventer Dichter. Met Tonny Nobel vormde ze voorheen triphopduo NNENN. Onder meer haar reizen door Japan vormden inspiratie voor de voorstelling Muntjes duiken tussen haaien, waarmee Johanneke nu langs theaters in Nederland toert. Op 13 februari speelt ze haar voorstelling in Zwolle. In 2017 verscheen er een gelijknamige poëziebundel met cd.