Vijftien jaar geleden: zomervakanties legde je met een analoge camera vast op filmrolletjes. Net als de kinderjaren van je kroost. Koninginnedag ging je te lijf met een wegwerpcamera. Je dacht goed na voordat je klikte. Zodra de foto’s waren ontwikkeld, gooide je de mislukte exemplaren weg. De mooie gingen in een boek, of in een insteekmapje. De lelijke (maar niet lelijk genoeg om weg te gooien) gingen in een oude schoenendoos. Op een verjaardag kwamen de boeken en insteekmappen tevoorschijn. De hoogtepunten van onze levens gingen rond in de kring.

In 2015 hebben fotorolletjes plaatsgemaakt voor een apparaat dat we altijd bij ons dragen: de smartphone. Uitgerust met automatische belichting, hybride autofocus, gezichtsherkenning en de mogelijkheid tot het schieten van HD-video. Zelfs Kodak, de fotorolletjesgigant van weleer (al jaren verlieslijdend), bracht een smartphone uit. De hoogtepunten van vakantie gaan in een Facebookalbum of op Instagram. In de kroeg laat je de partypics van de laatste Lowlandseditie aan wat thuisblijvers zien op je telefoon. Trotse ouders sturen foto’s van hun kroost door aan familie en vrienden via Whatsapp.

Geen overzicht

Het resultaat van deze gedragsverandering: een wirwar aan beeldmateriaal op de zaktelefoon. “De gedwongen beperktheid van het fotorolletje is weggevallen,” zegt Eelco Roos, Instagramfotograaf onder de naam Croyable met 330.000 volgers. “We maken veel foto’s, mensen raken het overzicht kwijt. Voor sommigen geen probleem, want, zeggen ze dan, ‘het zijn toch maar iPhonefoto’s.’ Feit is dat we vakantiefoto’s niet meer met een andere camera maken. En dat is niet eens gek, want de kwaliteit van smartphonefoto’s wordt steeds beter.”

Kun je de chaos niet meer aan? Dan kan de cloud, als het ware een online harde schijf, uitkomst bieden. Clouddiensten als iCloud (Apple) en Google Drive zijn populair in Nederland. 36 procent van de Nederlanders maakt er al gebruik van, berekende het CBS. Door foto’s en filmpjes naar de cloud te verplaatsen, bewaar je alles op één online plek. Handig als je overstapt op een ander toestel of als je telefoon kapotgaat of gestolen wordt.

Het online opslaan van foto’s zorgt nog niet direct voor orde in de chaos, maar zoals te verwachten hebben Google en Apple daar wat foefjes voor bedacht. Google ordent je foto’s automatisch op basis van locatie, tijd, en zelfs de voorwerpen die op de foto’s te zien zijn. Zoek op ‘hond’ en Google toont je alle foto’s waar een hond op staat. Althans, dat beweert het. Ook maakt Google zelf verzamelingen en collages voor je aan. Apple biedt met iCloud een soortgelijke oplossing. Het ordent je foto’s op basis van momenten, verzamelingen en jaren. Ook is het mogelijk favoriete foto’s te markeren en zelf albums aan te maken.

Is het uitzoekwerk daarmee helemaal verleden tijd? Roos denkt van niet. Bewapend met een iPhone reist hij voor verschillende opdrachtgevers de wereld over om foto’s te maken. Vaak schiet hij er meer dan 150 per dag. Maar die bewaart hij lang niet allemaal. “Het back-uppen van foto’s naar de cloud kun je heel makkelijk automatiseren, maar dat betekent dat álle foto’s worden opgeslagen. Ik word daar zelf een beetje moedeloos van, want dan heb ik nog geen overzicht – hoe slim sommige applicaties ook zijn. Daarom maak ik een selectie van de foto’s die ik wil bewaren. Alleen die foto’s gaan de cloud in. Als je een waardevol fotoarchief wilt, zul je er hoe dan ook wat tijd in moeten investeren.”

Clouddiensten zijn er in vele soorten en maten. Het Amerikaanse Amazon Web Services (AWS) is wereldwijd de grootste aanbieder. In Nederland worden OneDrive (Microsoft), iCloud (Apple), Google Drive en Dropbox het meest gebruikt. Al deze diensten worden aangeboden door bedrijven die onder de Amerikaanse wetgeving vallen. Dat betekent dat de Amerikaanse overheid uiteindelijk toegang heeft tot de gegevens die zij voor anderen op hun servers bewaren. Wie dat geen prettig idee vindt, kan met wat zoeken ook wel een clouddienst buiten de Verenigde Staten vinden. Op dit moment is het Nieuw-Zeelandse Mega een van de populairste niet-Amerikaanse aanbieders.

Is het veilig?

De cloud is populair, maar niet onomstreden. Niet in de laatste plaats door de diefstal van naaktfoto’s van Amerikaanse celebs, onder wie Kate Upton en Jennifer Lawrence, uit iCloud vorig jaar. Privacy en veiligheid zijn volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek voor 24 procent van de Nederlanders redenen om geen gebruik te maken van de cloud.

De meeste clouddiensten, waaronder iCloud, Dropbox, Google Drive en One Drive, zijn Amerikaans. Daardoor is de Patriot Act van kracht voor gegevens die bij hen worden opgeslagen. Deze wet schrijft voor dat de Amerikaanse regering ongevraagd informatie mag verzamelen in het geval van mogelijk terrorisme. Zo overhandigde Dropbox vorig jaar meer dan honderd gebruikersaccounts aan de Amerikaanse politie en justitie.

Om bestanden veilig via de cloud uit te kunnen wisselen werkt de Nederlandse overheid met verschillende ict-bedrijven aan LocalBox, een alternatief voor de Amerikaanse clouddiensten. Onder andere de Belastingdienst, de Raad van State en de Algemene Rekenkamer doen mee. Een particuliere versie is voorlopig niet beschikbaar.

Vertrouw je de cloud niet? Dan is het alternatief om foto’s op te slaan op een harde schijf die je zelf in beheer hebt. Zorg dan wel voor een goede back-up, want als je externe harde schijf crasht, ben je alles kwijt.

Verschenen in Het Parool (16-09-15), Algemeen Dagblad (22-09-15), Leeuwarder Courant (10-10-15), Dagblad van het Noorden (10-10-15)
Beeld: Flickr